Organik Madde
Organik madde, genel olarak canlıların yapısında bulunan ve istisnasız olarak yapısında karbon atomları bulunan maddeler denir. Doğal olarak oluşmayan organik maddeler, sadece canlı organizmaların metabolizması sırasında oluşan maddelerdir. Yapısında CH ve O molekülleri içeren bir bileşik olarak tanımlanabilir. Hücrelerin yapı taşlarını oluşturan temel maddelere, hücrelerin enerji ihtiyacını karşılamak için gerekli olan bazı maddelere ve canlı organizmalarda düzenleyici işlevleri yerine getiren biyomoleküllere (hormonlar vb.) “organik maddeler” denir.
Organik Maddelerin Yapısı: (Karbonhidrat, Yağ (Lipit), Protein, Vitamin, Enzim, Hormon, Nükleik Asit, ATP)
Toprağın Organik Maddesi
Topraktaki organik maddenin ana kaynağı bitki ve hayvan artıklarıdır. Organik madde, canlı organizmaları ve mineralleri oluşturan karbon, hidrojen, oksijen, azot ve kükürt gibi elementlerin sonsuz döngüsünde belirli bir aşamayı temsil eder.
Toprak organik maddesinin küçük bir kısmı organizmalardan oluşurken, ana kısmı humustur. Humus yüksek oranda ayrışmış organik maddedir. Toprak organik maddesi humustan farklıdır. Toprak organik maddesi, organik, canlı veya cansız her türlü maddeden oluşur. Humus ise, yüksek oranda ayrışmış bitki ve hayvan kalıntılarının sonucu olan çok dayanıklı, kahverengiden siyaha bir maddedir. Aslında humus sadece bir bozuma ürünü değildir, oluştuğu organik maddeden daha karmaşık bir yapıya sahiptir. Organik madde ve humusun topraklarda oynadığı rolün önemi artık daha iyi anlaşılmaktadır. Toprak yapısını ve sürdürülebilir toprak verimliliğini iyileştirmek için toprak organik maddesi ve humus hakkındaki bilgilerin uygun şekilde anlaşılması gerekir.
Toprak organik maddesi sınıflandırması;
| % Organik Madde Miktarı | Değerlendirme | |
| < 1 | Çok düşük | |
| 1-2 | Düşük | |
| 2-4 | Orta | |
| 4 > | Zengin | |
Toprak Organik Maddesinin Bileşimi
Toprak organik maddesi oldukça karmaşık bir yapıya sahip olup, çok çeşitli maddelerden oluşmaktadır. Ancak bitkisel ya da hayvansal artıkların çeşidine ve ayrışma saflığına bağlı olarak, bu maddelerin organik maddedeki yüzdesi değişir. Organik maddenin bileşiminde yer alan başlıca maddeler;
- Şeker, nişasta ve selüloz gibi karbonhidratlar,
- Lignin,
- Tanen,
- Yağlar ve mumlar,
- Reçineler,
- Proteinler,
- Pigmentler ve
- Mineral maddelerdir.
Toprak organik maddesinin en büyük bileşeni lignin ve proteindir.
Organik Maddenin Ayrışan Ürünleri
Organik kalıntıların bozulması sonucu ortaya çıkan ilk ürün grubu basit yapılı olanlardır. Basit bir yapıya sahip ürünler üst üste dizilerek beş kısma ayrılabilir: karbon grubu, azot grubu, kükürt içeren bileşikler, fosfor içeren bileşikler ve diğer basit bozunuma ürünleri. Organik maddenin bozulması sırasında oluşan bir diğer önemli madde ise karmaşık bir yapıya sahip olan humustur.
Humus
Çeşitli bitki ve hayvan kalıntıları toprağa girdiğinde, çok sayıda mikroorganizma tarafından hızla saldırıya uğrar ve ayrıştırılır. Ayrışma sırasında oluşan bileşiklerin bazıları gaz halindedir ve buharlaşır, diğerleri ise mikrobiyal hücreler oluşturmak için kullanılır. Oluşan humus, mikrobiyal aktiviteye ve daha fazla ayrışmaya karşı önemli direnç gösterir. Bu da toprağın daha sıkı bir form almasına yardımcı olmaktadır.
Toprak Organik Maddesinin Sürekliliği
Ekili topraklarda, toprak organik maddesinin korunması, tarımdaki en önemli zafiyetlerden. Özellikle tarımın yoğun olduğu bölgelerde, toprak organik maddesinin devamlılığının sağlanması zor olduğu gibi, organik karbonun toprağa oranı özellikle toprağın işlendiği alanlarda oldukça değişkendir. Bu nedenle organik maddesi hızla tükenen büyüyen topraklarda bitki yetiştirirken, organik maddeyi artıran bitkiler ekilmeli ya da gübre ile desteklenmelidir.
Toprak Organik Maddesi ve Verimlilik İlişkileri
Organik madde, toprağın birçok fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliğinde önemli rol oynar. Toprakta yeterli ve yüksek oranda bozunmuş organik madde bulunduğunda toprak oluşumu doğrudan veya dolaylı olarak etkilenir.
Mineraller ve organik madde arasındaki bu ilişki zamanla daha da sıkılaşmakta ve yavaş yavaş doğal toprak kütleleri oluşmaya başlamaktadır. Son derece besleyici humus; topraktaki mikroorganizmalar için ana besin kaynağıdır ve biyolojik faktörlerin etkisiyle kolayca bozulur. Canlılar ihtiyaç duydukları yapı malzemelerini ve enerjiyi bu maddelerden elde ederler.
Besin maddesi humus, mikroorganizmaların özelliklerini ve aktivitelerini belirler, organizmaların ihtiyaç duyduğu organik ve inorganik besin maddelerini sağlar ve toprağı bu organizmalar için daha uygun bir ortam haline getirir. Topraktaki ana karbon ve azot kaynağı besleyici humustur.
Toprakta Organik Madde Faydaları:
- Toprak taneciklerinin bir araya gelerek agregat oluşturmasını ve bunların dayanıklılığını sağlar.
- Toprağın iyon değişim kapasitesini artırır.
- Toprağa tamponluk kazandırır.
- Toprağın su ve besin tutma kapasitesini artırır.
- Toprağın daha iyi havalanmasını sağlar.
- Toprak erozyonunu azaltır.
- Toprağın kolay ufalanabilir hale gelmesini, böylece daha kolay işlenebilir olmasını sağlar.
- Toprak pH’sını olumlu etkiler.
- Toprak rengini koyulaştırır ve dolayısıyla toprak sıcaklığının artmasını sağlar.
- Bitki besin maddeleri kaynağı olarak görev yapar ve bunların yarayışlılıklarını artırır.
- Topraktaki organizmalar için besin ve enerji kaynağıdır.
- Tarım ilaçlarının adsorpsiyonuna ya da deaktivasyonuna veya her ikisine birden etkilidir
Zeosta Kompost Makinesi
